Ceacht 18

Litriú an Chaighdeáin

I. Indirect Relative Clauses

A. Fill in the correct verb and preposition forms to complete the relative clause, and translate into English.

Sampla: Tá fear ag an ngeata. Tá an geata

a bhfuil fear aige mór.

1. Tá mo leabhar ar an gcathaoir. Tá an chathaoir _______________ mo leabhar uirthi compóirteach.
2. Beidh Tchuile dhuine ag an teach ósta anocht. Tá an teach ósta ______________ Tchuile dhuine aige in aice leis an scoil.
3. Tá ceol ag cupla duine sa rang, ach níl na daoine _____________ceol acu anseo inniu.
4. Bíonn imní orainn faoi mo ghasúr tinn; tá an gasúr___________ imní orainn faoi ag an ospidéal aríst.
5. Tá na gasúir ag briseadh fuinneoga ar dhuine eicínt; níl an duine ________________ siad ag briseadh fuinneoga air sa mbaile.

Continue as above, filling in the prepositional pronoun as well.

1. Tá ceanna nua ar na tithe sin; ach tá na tithe ___________ na ceanna nua ___________sean.
2. Bhí gúna deas ar charaid Bhríd aréir; ní fheicim anois an charaid ____________ an gúna deas ______________..
3. Tá a fhios ag neart daoine cé hé an fear úd. Cá bhfuil na daoine ________________ a fhios ______________cé hé?
4. Beidh moill ar go leor eitleáin mar gheall ar an aimsir; bUfhéidir go mbeidh muid féin ar eitleán _______________moill ___________.
5. Bhí an-fhoighid ag an mbean sin. Cén t-ainm atá ar an mbean _______________ foighid _____________?

B. Change the following to make a relative clause, as shown.

Sampla: Bhí feilm ag an bhfear sin. --> Sin é an fear a raibh feilm aige.

Bhí sé anseo mar gheall air sin. --> Sin é an fáth a raibh sé anseo.

1. Tá sagart maith ag teach an phobail sin.
   Sin é teach an phobail___________________________.
2. Bhí duine eicínt ar an gcathaoir sin.
   Sin í an chathaoir __________________________.
3. Bhí muid ann an t-am sin.
   Sin é an t-am __________________________.
4. Tháinig siad as an tír sin.
   Sin é an tíir __________________________.
5. Tá tú ag obair sa siopa sin.
   Sin é an siopa _______________________.
6. Bhí muid ag léamh as an bpáipéar seo.
   Seo é an páipéar ______________________
7. Beidh mé sa mbaile an oíche sin.
   Sin í an oíche _________________________.
8. Fuair muid torthaí maithe ag an siopa seo.
   Seo é an siopa ____________________________.
9. Bíonn go leor daoine ar an mbus sin.
   Sin é an bus __________________________.
10. Tá airgead agam ar an mbean sin.
    Sin í an bhean ________________________

C. Make a relative clause, as follows:

Sampla: Feicim bean. Tá a mac tinn.--> Feicim bean a bhfuil a mac ti nn.

1. Feicim fear. Tá a fheilm soibhir.
2. Feicim cailín. Tá a sciorta go deas.
3. Cloisim sceál. Tá a dheireadh spéisiúil.
4. Feicim daoine. Ta a gcairde in Éirinn.
5. Tá mé ag caint le bean. Tá a teach ar an gcnoc.
6. Tá aithne agar ar bhanaltra. Tá a hospidéal mór.
7. Tá aithne agar ar mháthair. Tá a cuid gasúir dána.
8. Feicim sagart. Ta a charr gorm.
9. Cloisim amhrán. Tá a chuid focla aisteach.
10. Cloisim mic léinn. Tá a gcuid ceisteanna deacair.

D. Make a relative clause--direct or indirect as required--based on the underlined word (*word*). Watch out for gender changes.

Sampla: Tá *an fear* anseo.--> Cé hé an fear atá anseo?

Tá tú ag caint leis *an bhfear*. --> Cé hé an fear a bhfuil tú ag caint leis?

1. Tá an teach ar an gcnoc. Tá an teach ________________mór.
2. Tá an teach ar an gcnoc. Tá an cnoc _____________mór.
3. Feicim an teach. Cé atá sa teach ____________________.
4. Feiceann an fear thú. Cé hé an fear ___________________?
5. Beidh na gasúir ag an gcoláiste. Cá bhfuil an coláiste_______________?
6. Tá an-tóir agat ar na hábhair sin Céard iad na hábhair_______________________?
7. Tá crann álainn in aice leis an ngeata. Cén cineál crann é an crann ________________________?
8. Bhí mé ag cur ceist ar an mbean sin. Cé hí an bhean __________________________?
9. Tá airgead ag an bhfear sin ar Mháirtín. Cé hé an fear______________________.
10. Tháinig go leor daoine as Éirinn blianta ó shin. Tá na daoine__________________________ i Meireacá anois.

E. Dean ceisteanna astu seo.

Sampla: Tá an leabhar ar rud eicínt--> Cé air a bhfuil an leabhar?

Tá an leabhar ar bhord eicínt --> Cén bord a bhfuil an leabhar air?

1. Tá airgead ag duine eicínt.
2. Tá siad ag breathnú ar rud eicínt.
3. Beidh sé ag titim as áit eicínt.
4. Bhí ciall ag duine eicínt.
5. Tá foighid ag mná eicínt.
6. Tá cupáin ar bhord eicínt.
7. Bhí caipín ar dhuine eicínt.
8. Bíonn na beithigh ag geata eicínt.
9. Tá cion ag duine eicínt ar Bhríd.
10. Tá siad ag baint spraoi as duine eicínt.

II. Idioms.

Write an idiomatic expression that is approximately synonymous with or that follows from the sentence given.

1. Tá mé ag iarraidh breathnú ar an teilifís.
2. Ní maith leis an ngasúr caife ar chor ar bith.
3. Tá Máirtín sásta fanacht tamall fada gan fearg a bheith air.
4. Tá a fhios ag Tchuile dhuine cé hé Cú Chulainn.
5. Bhí Máire deireanach.
6. BUfhéidir go mbeidh posta nua aice.
7. Bhí 10 bpunt ag Cáit. Fuair Donncha é. Anois, tá Cáit dhá iarraidh ar ais.
8. Bhí muid i mBaile Átha Cliath go minic, agus tá a fhios againn cá bhfuil Tchuile shórt.
9. Sílim go bhfuil an múinteoir fíor-mhaith.
10. Tá Peige ag goil ag cur ceist ort.
11. Dúirt sibh Rgo raibh maith agatS leis an mbean sin.
12. Is maith leat Pádraig.

B. Fill the gaps with an appropriate form of the preposition *as*.

1. Cuir síos an mála agus tóig páipéar _________.
2. Chuaigh sé ag an scoil, agus tháinig an máistreas amach_________.
3. Deir Cáit go mbeidh sibh __________féin.
4. Bhí orainn fanacht _____________féin.
5. Cuir do láimh i do phóca, agus tóig airgead ______________.
6. Seo leitir. Léigh cupla focal ____________.
7. An mbeidís sásta dhá mbeinn ag baint obair ___________?
8. Bhí siad ag éisteacht leis an léacht, gan mórán eolas a bhaint______.
9. Tá tú an-leisciúil. Tá sé fíor-dheacair obair a bhaint________.
10. Ní lmaith liom a bheith __________féin.

III. As.

A. Fill in the prepositional pronoun form.

1. Tá Bríd ag obair _________féin.
2. Tá mise agus thusa ag obair ___________féin.
3. Tá na siúnéaraí ag obair ______________féin.
4. Tá sibh ag obair ____________féin.
5. Tá mé ag obair _______________féin.
6. Tá mo dheartháir ag obair ___________féin.
7. Tá tú ag obair _____________féin.
8. Tá sí ag obair ______________féin.
9. Tá tusa agus Bairbre ag obair ____________féin.
10. Tá muid ag obair _____________féin.

IV Verbal Noun Choice

Fill in the correct construction for the verbal noun and noun given.

Sampla: Tá sé *ag imirt chartaí* (imirt, cartaí)

Tá sé sásta *cartaí a imirt* (imirt, cartaí)

1. Tá fonn ar Pheige ________________________. (bualadh,Seáinín)
2. Níl mé in ann___________________(lasadh, an tine)
3. An bhfeiceann tú Máirtín ______________(ól, bainne)
4. An bhfuil drogall ort __________________? (léamh, leabhar)
5. Tá súil agam ____________________. (plé an cheist)
6. Cloisim duine ___________________. (casadh, amhrán)
7. An mbeadh sé deacair ______________? (foghlaim, Fraincis)
8. Tá Peige ag tosú ____________________(imirt, cluife)
9. Tháinig muid anseo __________________(foghlaim, Béarla)
10. Bhí faitíos orthu ___________________. (goid, an t-airgead)
11. Tá muid ag goil ________________. (tóigeáil, teach nua)_
12. Is maith le mo dhriofúr _________________(baint, spóirt,asam)
13. Ní raibh Máire sásta _______________> (pósadh, Ruairí)
14. Dúirt Maime leis an gcailín ______________. (bruith, na fataí)
15. Bíonn fir ag teacht _____________________. (toraíocht, mná)
16. Bheadh áthas orm _________________.(glanadh, mo sheomra)
17. Beidh siad ag stopadh _________________(déanamh, spraoi)
18. Ní bheidh Ciarraí in ann ________________(bualadh, muid)
19. Tá sí ag coinneáil __________________(cur, ceisteanna)
20. An gcloiseann tú an gasúr ______________?(déanamh, torann)