Ceacht 15

Litriú an Chaighdeáin

I. Verbal Noun

A. Complete each sentence using the verbal noun form corresponding to each mperative.

1. Scríobh! Tá mé ag _________________.
2. Tosaigh anois! Tá mé ag __________________.
3. Fan anseo! Tá mé ag ____________________.
4. Pácáil do mhála! Tá mé ag _______________________.
5. Péinteáil! Tá mé ag ____________________.
6. Nigh do chuid éadaí! Tá mé ag ____________________.
7. Léigh! Tá mé ag __________.
8. Siúil abhaile! Tá mé ag _____________.
9. Teara anseo! Tá me ag ________________.
10. Coinnigh ort! Tá mé ag _________________orm.
11. Ná pós! Níl mé ag _________________.
12. Bí ag obair! Tá mé ag ________________.

B. Fill the blanks with the verbal noun from the preceding sentence.

Sampla: Tá an fear sin ag ól fuisce.

Cá bhfuil an fuisce atá sé a ól?

1. Tá an fear seo ag saothrú páí.
   Cé mhéad páí atá sé _________________?
2. Feicim fear ag ithe úlla.
   Cá bhfuair sé an t-úlla atá sé _________________?
3. Tá siad ag plé ceisteanna.
   Tá na ceisteanna atá siad ________________ casta.
4. Tá Máirtín ag léamh leabhar.
   Cá bhfuil an leabhar atá sé __________________?
5. Bíonn an duine sin ag díol carranna.
   Ach tá na carranna a bhíonns sé _________________ daor.
6. Tá Bríd ag foghlaim go leor rudaí.
   Céard atá sí _________________________?
7. Tá Seáinín ag scríobh leitreacha.
   Cé mhéad leitreacha atá sé ___________________?
8. Feicim fear ag tóigeáil tithe.
   Ní maith liom na tithe atá sé____________________.
9. Tá Páidín ag bualadh duine eicínt.
   Cé atá sé ____________________?
10. Tá Cáit ag ceannacht bia.
    Cén cineál bia atá sí ____________________?

C. Write in the verbal noun and its object.

Sampla: Ól an deoch. --> Tá mé dhá hól.

1. Léigh an leabhar. Tá mé _____________________.
2. Glan an t-orlár. Tá mé _____________________.
3. Péinteáil an tsuíleáil. Tá mé _____________________.
4. Imrigí dhá cluife cártaí. Tá muid _________________.
5. Ná buail mé. Níl mé ____________________.
6. Pós Cáit. Beidh mé ______________________.
7. Pacáil na málaí. Tá mé ____________________.
8. Ná salaigh thú féin. Níl mé ___________________.
9. Pléigí an cheist sin anois. Tá muid ___________________.
10. Fá na leitreacha anseo. Tá mé ______________________.
11. Fág anseo muid. Tá mé ________________________.
12. Cuir an buidéal ar an mbord. Tá mé __________________.
13. Saothraigí airgead. Tá muid ____________________.
14. Coinnigh an t-airgead. Tá mé _________________.
15. Nigí sibh féin. Tá muid ___________________.
16. Clois an t-amhrán. Tá mé ___________________.
17. Bruith na fataí. Tá mé ____________________.
18. Ná bris na fuinneogaí. Níl mé __________________.
19. Oscail an oifige. Tá mé _____________________.
20. Coirigh an leaba. Tá mé _____________________.

D. Athraigh na habairtí seo de réir an sampla. (Change the autonomous forms to passive verbal noun constructions, following the example.

Sampla: Táthar ag briseadh fuinneogaí -->

Tá fuinneogaí dhá mbriseadh.

1. Táthar ag tóigeáil tithe.
2. Táthar ag níochán éadaí.
3. Táthar ag plé ceist chasta.
4. Táthar ag scríobh leitir.
5. Táthar ag díol bainne.
6. Táthar ag ól gloine uisce.
7. Táthar ag déanamh obair.
8. Táthar ag cur síolta.
9. ta;thar ag imirt cluife.
10. Táthar ag foghlaim Gaeilge.
11. Táthar ag bruith fataí.
12. Táthar ag déanamh bád.
13. Táthar ag léamh páipéir.
14. Táthar ag cloisteáil scéalta.
15. Táthar ag saothrú páí mhaith.

II. Ag vs. a

A. Finish the following sentences with the verbal noun that appears earlier in the sentence, changing the construction if necessary.

Sampla:

a. Tháinig sé ag foghlaim Gaeilge, ach ní raibh sé in ann Gaeilge a fhoghlaim.
OR í a fhoghlaim.
b. Níor tháinig Cáit fós, ach tá sí ag goil ag teacht.

1. An bhfuil tú in ann péinteáil? Níl, ach tá mé ag goil_____________________mar sin féin.
2. Tháinig sé ag díol carranna agus leoraís. Bhí sé in ann carrana ______________ ach ní raibh sé in ann______________________.
3. Bheinn sásta an obair sin a dhéanamh, ach níl mé in ann____________________.
4. Ní raibh Cáit sásta an t-orlár a ghlanadh, ach bUéigean______________________.
5. Ná coinnigí ag caint. Stopaigí ______________ agus ná bígí________________ aríst.
6. Cé nach bhfuil siad in ann tithe a thóigeáil, deir siad go bhfuil siad ag goil ______________________.
7. Ní Seáinín ag déanamh ceoil anois, ach tá sé in ann ___________________>
8. Tá tusa ag iarraidh carr nua a cheannacht, ach níl mise ag goil____________________.
9. Feicim daoine ag imirt chartaí, ach níl mise sásta___________________.
10. Bheadh na gasúir sásta leabhartha a léamh, ach níl siad in ann _____________________.

B. Críochnaigh na habairtí seo leis na focla idir lúibíní.

(Finish each sentence, using the appropriate verbal noun construction for the verb and its object given in parentheses).

Sampla: Tá muid ag tóigeáil tithe (tóig, tithe)

Tá mé in ann tithe a thóigeáil (tóig, tithe)

1. An bhfeiceann tú duine ar bith? Feicim Máirtín_______________ (bruith, fataí).
2. Níl arigead ag muintir Pháidín. Mar sin, ní bheidh siad in ann______________________ (ceannaigh, carr).
3. Tá Séamaisín ag iarraidh _________________________(péinteáil, peictiúr)
4. Tá mé ag goil ______________________________(nigh, nasoithí)
5. Ní raibh na gasúir sásta ________________ (déan obair), ach bUéigean _____________________ (glan, a seomrái).
6. Is maith leis na fir ____________________ (imir, cartaí).
7. Cloisim ceol deas, agus cloisim Bríd freisin, ___________________(déan, amhrán).
8. Ná b/i _____________________ anocht, nó beith tú tinn ar maidin. (ith, an iomarca)
9. Bhí Conamara ____________________ (imir, cluife maith), ach bhí Ciarraí in ann ____________________ (buail, iad)
10. Bheinn sásta ____________________(siúil, abhaile).
11. An bhfuil tú in ann _________________(tig, Gaeilge)?
12. Tá siad ag goil _____________________ (buail, thú)
13. B'éigean __________________(scríobh, leitreacha).
14. Tá muid ag iarraidh ____________________(foghlaim, Béarla).
15. Tá Tchuile dhuine ag iarraidh _________________(foghlaim, é)
16. Ní bheidh Cáit sásta __________________(pós, an fear sin), ach bheadh Máire an-sásta _________________(pós, e).
17. Tá na gasúir ag tosú _____________________(imir, cluifi).
18. Tháinig sé anseo _____________________(díol, caoirigh).
19. Bheadh sé níos fearr __________________(fág, an áit).
20. Céard atá Pádraig a dheánamh? Sílim go bhfuil sé ______________ (saothraigh, páí mhaith).
21. • B'éigean __________________________(pléigh, neart ceisteanna).

III. Adverbs

Convert the adjective to an adverb in the sentences below, and fill the blank with it.

Sampla: Tá mé sásta. Tá mé ag caint go sásta>

1. Tá Máire leisciúil. Tá sí ag obair ____________________.
2. Tá Maime cantalach. Tá sí ag caint ____________________.
3. Tá an bus luath. Tá sí ag teacht ____________________.
4. Tá an fear sin spéisiúil. Tá sé ag caint __________________.
5. Tá Bríd compóirteach. Tá sí ag obair__________________.
6. Tá caint mhaith ag Páidín. Tá sé ag caint ________________.
7. Tá báisteach throm ann. Tá sé ag báisteach ______________.
8. Tá an cailín sin ciúin. Tá sí ag obair _______________.
9. Tá an fear sin uafásach. Bíonn sé ag caint ______________.
10. Tá an buacaill sin glic. Tá sé ag caint ______________.
11. Tá Seáinín dána. Tá sé ag caint __________________.
12. Tá do charaid aisteach. Tá sé ag caint __________________.
13. Tá an obair sin crua. Bíonn muid ag obair _________________.
14. Bíonn saoire choitianta ag Peige. Bíonn sí ag goil go Conamara ar saoire _________________.
15. Fear díreach é Máirtín. Bíonn sé ag caint _________________.
16. Tá báisteach bhog anseo. Bíonn sé ag báisteach ______________.
17. Bean lách í sin. Bíonn sí ag caint _______________
18. Tá tusa uaigneach. Tá tú ag caint __________________.
19. Tá sibh ag déanamh obair mhaith. Tá sibh ag obair________________.
20. Bím cúramach i gcónaí. Tá mé ag obair ________________anois.

IV. Personal Numbers.

Athraigh go huimhreacha pearsanta (Change the following to personal numbers).

1. trí shagart
2. cheithre ghasúr
3. ocht bhfeilméara
4. dhá rifíneach
5. seacht gcaraid
6. chúig dhochtúr
7. naoi mbean an tí
8. deich gcigire
9. trí bhanaltra
10. dhá chomharsa
11. seacht n-Éireannach
12.  chúig rúnaí